De Open Markt Operaties (OMO’s) van de Centrale Bank van Suriname (CBvS), die in juni 2021 zijn geïntroduceerd, hebben sinds de invoering voor veel beroering gezorgd. Vanwege de hoge rentetarieven van soms meer dan 80 procent die met deze transacties gepaard gingen, heeft deze maatregel tot veel verontwaardiging geleid binnen de samenleving. Hierdoor wordt deze openmarktoperatie van de Centrale Bank van Suriname met veel onbegrip bekritiseerd en zelfs met witwassen van drugsgelden geassocieerd. Inmiddels zijn deze percentages vanaf begin 2023 naar 30 à 40 procent verlaagd, wat eigenlijk nog hoog is, gezien het feit dat deze OMO-maatregel nog niet tot een daling van de wisselkoers en de prijzen en verhoging van de productiviteit en de werkgelegenheid heeft geresulteerd, integendeel zelfs. Daarover straks meer.

Wat zijn OMO’s

De Open Markt Operaties (OMO’s) systematiek komt eigenlijk uit de Verenigde Staten en wordt door de Centrale Bank van Amerika, de Federal Reserve (FED) en centrale banken van andere ontwikkelde landen in de wereld gebruikt om macro-economische ingrepen te doen, zonder zich rechtstreeks te mengen in de macro-economische omstandigheden van het land. OMO is een term die verwijst naar de aan- en verkoop van effecten op de openbare markt door centrale banken. De Centrale Bank voert openmarktoperaties uit om het aanbod van geld dat bij banken als reserve (overtollig) staat, te reguleren. De Centrale Bank koopt volgens deze systematiek schatkistpapier op om de geldhoeveelheid te vergroten en verkoopt die om de geldhoeveelheid te verminderen.

Schatkistpapier is een verzamelnaam voor financiële producten, zoals bankcertificaten of promesses (gedekte schuldbeloften). Voorbeelden van schatkistpapier zijn: korte termijn schuldbewijzen zoals obligaties, termijndeposito’s en waardecertificaten.

Door OMO’s te gebruiken, kan de Centrale Bank de rentetarieven in het land aanpassen, die op hun beurt weer andere korte en lange termijn (rente) tarieven van lokale banken beïnvloedt. Dit kan de hoeveelheid geld en krediet die beschikbaar is in de economie veranderen en bepaalde economische factoren beïnvloeden, zoals de inflatie, werkloosheid, productiviteit en kosten van goederen en diensten.

Voordelen OMO

Hieronder enkele voorbeelden van maatregelen die de Centrale Bank kan toepassen om haar monetair beleid uit te voeren:

1.Open-markttransacties stellen de Centrale Bank in staat om prijsinflatie (stijgende consumentenprijzen) of deflatie (dalende consumentenprijzen) te voorkomen zonder zich rechtstreeks te mengen in de markteconomie. Dit kan de Centrale Bank doen zonder rekening te houden met regelgeving om de kredietverlening te controleren. Met deze transacties kunnen centrale banken eenvoudigweg de kosten (rente) voor het lenen van geld verhogen of verlagen. 2.Tijdens recessies kan de Centrale Bank bijvoorbeeld besluiten de kosten van het lenen van geld te verlagen om de bedrijven in staat te stellen meer te lenen om de bedrijfsactiviteiten en economische groei te stimuleren. In tijden van oververhitting van de economie kan de centrale bank de kosten van het lenen van geld verhogen om o.a. inflatie tegen te gaan.

3.Open-markttransacties kunnen ook worden gebruikt om de banengroei te beïnvloeden. Door de rentetarieven te verlagen, kan de Centrale Bank het gemakkelijker maken om bedrijven te starten en werknemers in dienst te nemen, wat resulteert in meer werkgelegenheid.

Samenvattend:

Open-markttransacties zijn een van de drie instrumenten die centrale banken kunnen gebruiken om de beschikbaarheid van geld en krediet te beïnvloeden. De andere twee instrumenten die ook gebruikt kunnen worden, zijn de kasreserveverplichtingen en de permanente faciliteiten; met name de belenings- en depositofaciliteit. De term OMO verwijst naar een centrale bank die effecten op de open markt koopt of verkoopt om de geldhoeveelheid te beïnvloeden. Het verkopen (veilen) van effecten onttrekt geld aan het systeem, verhoogt de tarieven, maakt lenen duurder en vermindert dientengevolge de economische activiteit. Het opkopen van effecten of waardepapier voegt geld toe aan het monetaire systeem, verlaagt de rentetarieven, maakt het eenvoudiger om leningen te verkrijgen en verhoogt de economische en productieve activiteit.

De situatie in Suriname

In Suriname maakt de CBvS momenteel gebruik van het OMO (verkoop) model door de lokale banken in staat te stellen om tegen hoge rentetarieven termijndeposito’s van 1 week, 1 maand, 3 maanden uit te zetten bij de bank. Hiermee wil de CBvS dat de overtollige liquide middelen van de lokale banken wordt uitgezet of ‘gebonden’ bij de CBvS via Termijn Deposito veilingen. Dus de CBvS wil met deze maatregel geld onttrekken aan het systeem, het zogenaamde afromen. Waar de Centrale Bank echter geen rekening mee houdt, is dat deze OMO-maatregel ook andere implicaties heeft zoals hierboven uitgelegd, namelijk verhoogde rentetarieven, het maakt lenen duurder en het vermindert daardoor de economische activiteit. En dat is juist wat Suriname nu niet nodig heeft. De OMO zorgt vanwege de buitenproportionele rentetarieven voor nog meer (monetaire) geldschepping. Juist het tegenovergestelde van wat men beoogd te bereiken is nu aan het gebeuren in de Surinaamse economie. Namelijk een verdere verzwakking van de SRD-koers ten opzichte van buitenlandse valuta’s met nog meer stijgingen van consumentenprijzen tot gevolg. De OMO-maatregelen van de CBvS sijpelen niet (positief) door naar de samenleving en het geld blijft hangen bij lokale banken. Dat is een groot nadeel van het toepassen van dit OMO-model in Suriname.

Ondeskundig of misdadig

De grote vraag die bij deze toepassing van de OMO-maatregel gesteld mag worden, is of de regering en de bestuurders van de Centrale Bank van Suriname zo ondeskundig zijn, dat ze niet doorhebben dat wat ze nu doen, juist de Surinaamse economie aan het beschadigen is. Namelijk het veilen van termijndeposito’s tegen hoge rentetarieven in een recessieperiode. Of schuilt er een andere reden achter dit wanbeleid, waarbij op een ‘legale manier’ onze Centrale Bank wordt leeggeroofd? Met deze maatregel wordt het ondernemers juist moeilijker gemaakt om leningen te verkrijgen bij de lokale banken, waardoor de productie en de werkgelegenheid maar niet kunnen worden bevorderd en de koers en de consumentenprijzen blijven stijgen. Daar komt nog bij dat Suriname voornamelijk een cash economie heeft en monetaire sturing daarom op een beter afgewogen manier moet plaatsvinden, als men de beoogde effecten (daling inflatie, verhoging productie, stabilisering van de koers) succesvol wil bereiken.

Adviezen voor de regering en CBvS

Als de CBvS of de Surinaamse regering echt invloed en controle wil uitoefenen op de geldhoeveelheid in het land, moet men het inwisselen en uitgeven van nieuw geld serieus in overweging nemen. Dat is binnen een cash economie een gepaste manier om significante invloed en controle te verkrijgen op de geldstroom in het gehele land. Voorzie toekomstige nieuwe bankbiljetten van een expiratiedatum. Na deze datum zijn de bankbiljetten waardeloos. Om de waarde van bankbiljetten te behouden, zal men deze verplicht moeten inleveren bij de Centrale Bank en krijgt men de tegenwaarde op een bankrekening teruggestort. Hierdoor wordt ook de burger gedwongen om giraal te gaan en creëert de Centrale Bank tegelijkertijd meer interventiekracht voor zichzelf. En kan het lokale banken in staat stellen hun digitale geldsystemen verder te ontwikkelen. Dit komt de productiviteit, het financieel overzicht per burger en de inningskracht van de belastingdienst alleen maar ten goede. Ook zwart geld van grote drugsdealers, supermarkten, groot- (zwarte markt) handelaren en bedrijven, kan hierdoor inzichtelijk worden gemaakt.

Peter M Wolff

Petermartinwolff@outlook.com