Shirley is samen met haar man eigenaar van een supermarkt aan het Verlengde Molenpad. Ze maakt zich zorgen om de veiligheidssituatie in het land. “Zomaar sma prakseri taki wi e meki furu moni. Maar wi e wroko tranga, ala dey”, zegt ze. Ze reageert naar aanleiding van het geweld waar de retailbranche winkeliers veel mee te kampen hebben. Zo werd Lin Yuliang, voorzitter van de Fujian sociale vereniging, begin december 2022, op weg naar zijn winkel in Langatabiki, beroofd en vermoord. Ook Chen Yuanlan, eigenaar van een kleine supermarkt, werd beroofd en vermoord.

Deel van de gemeenschap

Als reactie daarop hielden Chinese winkeliers op 20 de-cember 2022 in de ochtend de winkels dicht. “Niet om mensen onaangenaam te zijn, maar om aan te tonen dat wij als Chinese winkeliers midden in de gemeenschap zijn en ook met de criminaliteit te maken hebben. Net als anderen”, zegt Henk He Zhenxiong, president van de oudste Chinese vereniging in Suriname, Kong Ngie Tong Sang. Echter, na de actie op 20 december werd er weer een winkelier vermoord: John Vasilda. Hij werd in de ochtend van 9 januari vermoord tijdens een roofoverval in zijn winkel aan de Javaweg. Het gebeurde zond een schokgolf door de samenleving: Vasilda was bekend om zijn sociale inborst. “Als ik het eerlijk mag zeggen, ik ben ontzettend bang. In november hebben ze ook een neef van mij doodgeschoten, van mijn vaderskant. Dus voor mij is het gewoon een dubbele klap en die twee moorden hebben niets met elkaar te maken. Ik kom naar Suriname, omdat ik mijn broer de laatste eer wil bewijzen, maar voor mij hoeft het niet meer”, zegt de zus van Vasilda Miriam Parmanand in de media.

Politie Statistieken

Hoewel deze gevallen op incidenten lijken, bewijzen statistieken van de politie dat dat niet het geval is. Zo was er in 2022 in vergelijking met 2021 een stijging van 24,16 procent van gekwalificeerde diefstallen (van 2.255 naar 2.800 ), overvallen stegen met 4,39 procent (van 205 naar 214 gevallen) en levensberovingen met 46,87 procent (van 32 naar 47 gevallen). De cijfers van 2022 zijn gemeten tot 25 december.

Integrale aanpak

Milton Bisschop, woordvoerder van het Korps Politie Suri-name (KPS), bevestigt dat het hierbij om een ernstige trend gaat. Volgens hem is de politie van plan een meer integrale aanpak van de criminaliteit toe te passen. “De politie heeft nu meer auto’s, dus we patrouilleren meer en we houden ook meer politiecontroles op straat”, zegt Bisschop. Bij de integrale aanpak zullen de buurtmanagers informatie en adviezen verstrekken aan de winkeliers over hoe roofovervallen te voorkomen. “Bijvoorbeeld geen grote bedragen in de kassa of bij de kassa houden. Het liefst betalingen digitaal doen. Daarnaast ook ervoor zorgen dat medewerkers niet weten dat er veel geld ligt en waar het ligt. En niet te laat open blijven.” Recent bogen ook de districtscommissariaten zich over dit probleem en het besluit werd genomen om uniforme sluitingstijden te hebben. Winkeliers zouden om 22.00 uur ’s avonds hun deuren moeten sluiten. Dat viel echter niet in goede aarde bij de ondernemers. Zij vinden dat je door de samenleving ‘op te sluiten’, het probleem niet aanpakt. De kern van het probleem moet onderzocht en verholpen worden. Gretl Wolfram die de winkeliers vertegenwoordigt, zegt dat deze groep inderdaad heeft gemerkt dat de politie vaker patrouilleert. “Dat vinden we een goede ontwikkeling.

Het zal zeker helpen om de roofovervallen te doen verminderen.” Maar de randvoorwaarden om meer digitaal te doen, zijn volgens haar niet voorhanden. “Soms is het internet slecht, soms zijn er geen POS-apparaten in een bepaalde buurt. En ondernemers hebben geen tijd om uren in de rij te staan bij de bank om hun geld te gaan lichten, daarnaast veranderen de regels zo vaak. Dit werkt niet voor hen”, zegt Wolfram.

Rekken rechtsregels

Groepsvertegenwoordiger Handel binnen de Vereniging Surinaams Bedrijfsleven (VSB), Hans Hiralal, heeft een uitgesproken mening over de criminaliteit in Suriname. “We hebben een uitdaging met het rekken van rechtsregels. Als je toestaat dat iemand manja’s uit de boom van jouw buurvrouw steelt door de andere kant op te kijken, staat die persoon de volgende dag in jouw tuin jouw fruit te stelen. Iedereen rijdt door oranje en zelfs rood, en het is fine, het is oké. We maken er geen probleem van. Het begint met kleine vergrijpen en nu het de spuigaten uitloopt, vinden we het ineens lastig.” Hiralal zegt dat het tegengaan van de criminaliteit, niet alleen van politieoptreden zal afhangen. “We moeten onszelf in de ogen kunnen kijken en erkennen dat we strenger moeten zijn met het hanteren van rechtsregels. Onderzoek heeft dit aangetoond: als een samenleving er steeds voor kiest de rechtsregels te rekken, dan gaat criminaliteit op een gegeven moment een kankergezwel worden.”

Zero Tolerance attitude

Net als het KPS zou ook de burger een zero tolerance attitude moeten hebben betreffende criminaliteit, vindt Hiralal. De politie zou in zijn ogen ook meer gebruik kunnen maken van moderne technologie om controles uit te voeren en ook meer burgers moeten betrekken. “Er zijn een heleboel buurten die app-groepen hebben voor het melden van verdachte zaken. Security bedrijven hebben dat soort systemen ook. Met die informatie kan de politie ook optreden. We zien in het buitenland, zeker naar de feestdagen toe, meer roadblocks. Auto’s worden preventief gecontroleerd. Dat moet hier ook vaker gebeuren. We moeten niet wachten op escalatie en dan optreden”, zegt Hiralal. Hij is het met Wolfram eens dat het niet zo makkelijk is voor de retailers om digitaal zaken te doen. “Ook omdat veel consumenten hun geld gewoon thuishouden. Ze willen zien wat er met hun geld gebeurt, om het beter te kunnen managen.”

Door AUKO Genius Concepts iov VSB