Op Starnieuws van dinsdag 4 oktober jl., is een artikel verschenen waarin de Vereniging van Economisten in Suriname (VES) aangeeft, dat het begrotingstekort niet 3,3% maar 11,1% van het bruto binnenlands product (BBP) bedraagt. Zij geeft aan dat zij waakt voor een misleidende presentatie van de begroting. Met name heeft de VES moeite met het bedrag dat aan leningen wordt gepresenteerd en geeft aan dat er sprake is van verdoezeling van het tekort door het in 3 groepen te plaatsen nl.
1.Trekkingen, om het woord leningen te vermijden, van SRD 2,6 miljard;
2.Begrotingssupport, een nieuwe term om het woord leningen te vermijden van SRD 5,3 miljard;
3.Begrotingstekort, waarvan men nog niet weet wie ons gaat lenen, van SRD 3,3 miljard.
Samen is de regering van plan komend jaar SRD 11,1 miljard meer uit te geven dan te verdienen en aan ‘gratis geld’ binnen te krijgen. Dit zijn stukken overgenomen uit het artikel op Starnieuws.
Hierna volgend mijn reactie op het artikel, alleen met de bedoeling om meer inzicht te verschaffen over de samenstelling van de begroting, ook aan de VES:
Om een begroting goed te begrijpen moet men:
*allereerst de begroting in haar totaliteit bestuderen,
*de verschillende posten meer in detail bestuderen en
*de verschillende posten in hun samenhang bestuderen.
Ik zal niet in alle detail kunnen ingaan in dit artikel, omdat het anders een te lang stuk wordt, maar mij beperken tot een paar posten toe te lichten die inhoudelijk een beter beeld kunnen verschaffen.
Allereerst enige uitleg van gehanteerde begrippen:
A: Trekkingen: zijn inderdaad leningen met de volgende nuancering:
*Trekkingen kunnen zijn bedragen die uit leningen die in voorgaande begrotingsjaren gesloten zijn, worden getrokken (opgenomen). Dit speelt bij project financiering, veelal het geval bij meerjarige projecten.
*Trekkingen zijn ook bedragen die uit leningen gesloten in het betreffende begrotingsjaar worden getrokken, dus nieuwe leningen om nieuwe projecten mee te financieren.
*De trekking hoeft dus niet de volledige leensom in te houden, maar het bedrag dat in het betreffende begrotingsjaar nodig is uit de gecommitteerde lening.
*Een gecommitteerde lening hoeft nog niet te leiden tot een verplichting.
- Begrotingssupport (begrotingssteun) kan inderdaad een lening zijn, maar dan niet per se bestemd ter financiering van projecten, maar bedragen die ter beschikking worden gesteld aan de minister van Financiën om de begroting te financieren. Begrotingssupport hoeft niet altijd een lening te zijn. In de meeste gevallen is dat wel het geval.
Begrotingssupport wordt veelal verstrekt in tijden van economische crisis om het land te helpen om uit de crisis te geraken en worden verstrekt door organisaties als het Internationaal Monetair Fonds (IMF), de Inter-American Development Bank (IDB), de Wereldbank (WB), etc. Hierbij worden condities gesteld met betrekking tot macro-economische hervormingen.
Begrotingssupport betreft concessionele leningen, dus leningen tegen zeer gunstige condities zoals lage rente, aflossingsvrije periode alsmede langere aflossingstermijnen. Dit juist, omdat de verstrekker beseft dat de begroting tijdelijke ondersteuning nodig heeft. Een situatie waar Suriname jammer genoeg in beland is geraakt. Dit zijn basisbegrippen die op de middelbare school tijdens de economielessen behandeld worden. Is hier sprake van verdoezeling?
Bijgaand een overzicht van de begroting zoals gepresenteerd op de persconferentie van 27 september jl.
Enkele basale observaties:
De lopende rekening is SRD 677 miljoen positief: dit betekent dat de lopende ontvangsten SRD 677 miljoen hoger zijn dan de lopende uitgaven.
Belangrijk is te weten dat in de lopende uitgaven de interestlasten zijn meegenomen ten bedrage van SRD 3,422 miljard. Dus Suriname is in staat bij realisatie van deze begroting in ieder geval uit haar eigen besparingen aan haar rente verplichtingen te voldoen. Ontzettend belangrijk voor schuldeisers om dit te weten. Dat schept vertrouwen.
Het bedrag dat aan aflossingen is opgenomen is SRD 10,164 miljard
Het bedrag dat aan trekkingen (volgens VES: leningen) is opgenomen is SRD 7,869 miljard
Simpele conclusie: de schuldpositie van Suriname zal met SRD2,295 miljard afnemen.
Ik wens om het artikel niet te lang te maken nu af te dalen naar meer detail informatie over de Trekkingen en de aflossingen waarbij in de volgende sheets volledig inzicht wordt verstrekt in de samenstelling van deze twee posten op de begroting.
Ik maak vervolgens enige toelichtende opmerkingen.
Uit deze sheet blijkt dat op de post ‘aannemers’ na, alle overige trekkingen betreffen leningen van concessionele aard (lage rente, aflossingsvrij periode en lange aflossingstermijnen).
Er vallen met name drie posten op:
IDB met een bedrag van SRD 4,436 miljard.
IMF met een bedrag van SRD 1,500 miljard en
Aannemers met een bedrag van SRD 0,835 miljard (= SRD 835 miljoen)
De overige posten laat ik even onbesproken.
De post IDB (SRD 4,436 miljard) betreft zowel begrotingssupport alsmede project financiering.
De post IMF (SRD 1,500 miljard) betreft begrotingssupport.
De post “Aannemers” betreft project financiering.
In het afgesproken raamwerk met IMF, is rekening gehouden met support van onder andere IDB van USD 450 miljoen (projectfinanciering). Daarnaast is een toezegging van IDB voor policy based loan van USD 500 miljoen (begrotingsteun). Dit over een periode van vier tot vijf jaar.
En uiteraard ook met het bedrag van USD 689 miljoen support van IMF (Extended Fund Facility) over een periode van 3 jaar.
Vraag aan VES: moeten deze posten uit de begroting gelaten worden?
Dat zou in mijn opvatting verdoezeling zijn.
Overigens wens ik op te merken dat in het macro-economisch raamwerk, zoals met IMF afgesproken en waar het schuldenplan (DSA) een wezenlijk onderdeel van is, zijn deze bedragen opgenomen. Niet opnemen hiervan zou niet in lijn zijn met het macro-economisch plan.
De besteding van trekkingen gaan niet in de consumptieve sfeer, zoals eerder uit het positieve saldo van de lopende rekening blijkt, maar gaat naar projectfinanciering en herfinanciering.
Projectfinanciering:
We kunnen van mening verschillen over de prioriteiten en de noodzaak van projecten. Om de effecten van de macro-economische stabiliteit een duurzaam karakter te geven, is het noodzakelijk dat de verdiencapaciteit van de economie wordt vergroot. In dit kader moge vermeld worden het Nationaal Ontwikkelings Fonds voor de Agri-business (NOFA), Productie Krediet Fonds (PKF) en andere voorwaardenscheppende maatregelen om de economische groei te bevorderen. Maar vindt de VES dat deze projecten, zoals de rehabilitatie van het Saramaccakanaal (gefinancierd door de Wereldbank) niet moeten plaatsvinden?
Herfinanciering:
Zoals uit het overzicht blijkt, zal de dure (9%) geconsolideerde schuld bij de Centrale Bank van Suriname (CBvS) deels afgelost worden met gelden die komen van stukken goedkopere leningen (IDB) en tegen betere condities (dus herfinanciering). Naast het in het overzicht opgenomen bedrag van ca. SRD 1,7 miljard, zullen eveneens de trekkingen (voorschotten aan de Staat) ad SRD 900 miljoen voor het Covid-fonds worden afgelost. Inclusief rente zal aan de CBvS in 2023 een bedrag van iets meer dan SRD 3 miljard afgelost worden.
Voordelen:
CBvS wordt versterkt met ca. USD 150 miljoen. Door de rentebesparingen ontstaat er meer begrotingsruimte voor het doen van investeringen. Niet voor consumptieve uitgaven!
Is de VES hierop tegen?
Een detailoverzicht van alle geprojecteerde (begrote) aflossingen is door het Bureau Staatsschuld opgesteld.
De primaire balans:
De primaire balans, dat is de som van de rente (SRD 3,422 miljard) en de aflossingen (SRD 10,164 miljard) minus het tekort (11,163 miljard). Indien de primaire balans negatief uitpakt dan is er sprake van een financieringsprobleem. Indien het resultaat positief uitpakt, hetgeen met SRD 2,423 miljard het geval is, dan geeft dat een positieve ontwikkeling in het financieringsvraagstuk van het land weer. U trekt zelf de conclusie.
Tot slot:
Het uiteindelijke financieringstekort dat nog ingevuld moet worden, bedraagt SRD 3,293 miljard (3,3% van BBP). De suggestie (of insinuatie) van de VES om dit middels leningen te financieren, wordt ten sterkste afgeraden. Dit kun je wegwerken door meer inkomsten te generen dan er begroot is in combinatie met bezuinigingen op goederen en diensten en personele uitgaven. Ik heb getracht in te zoomen op de samenstelling van de begroting waar een begrotingsstrategie aan verbonden is. Ik hoop meer inzicht verschaft te hebben, ook aan de VES. Ik hoop dat VES ook bereid is dit artikel integraal in haar blad te publiceren. Uiteraard ben ik bereid positieve feedback van de VES te ontvangen.
Armand Achaibersing
