Toen de topman van Aramco eerder deze week zei dat jaren van onderinvestering de balans tussen vraag en aanbod op de oliemarkt hadden geschaad, had dat een wake-up call moeten zijn voor degenen in besluitvormingsposities. In plaats daarvan berispte de secretaris-generaal van de VN de olie-industrie opnieuw voor het behalen van recordhoge winsten en drong er bij regeringen op aan hen hiervoor te laten betalen. Ondertussen bereikte het productietekort van de OPEC vorige maand 3,58 miljoen vaten per dag – een cijfer dat gelijk staat aan ongeveer 3,5 procent van de wereldwijde vraag – en bleven de Verenigde Staten olie verkopen uit hun strategische aardoliereserve.

Olietekort

Deze schijnbaar ongerelateerde nieuwsberichten hebben iets heel belangrijks gemeen. Beide wijzen er duidelijk op dat op mondiaal niveau, er een aanbodtekort dreigt. Voeg het nieuws toe dat de olie-export van Rusland met een dergelijke 2,4 miljoen vaten per dag zou kunnen dalen nadat het EU-embargo in december van kracht wordt, en een olietekort min of meer onvermijdelijk wordt. De vraag naar olie is hetzelfde gebleven, ondanks een groot aantal uitdagingen. Zelfs prijzen van meer dan USD 100 per vat, konden de vraag eerder dit jaar niet op enige significante manier beteugelen. Nu zijn de prijzen wat getemperd, maar het embargo duurt nog ongeveer twee maanden. Zodra dit begint, zullen de prijzen zeker stijgen, omdat het alternatieve aanbod beperkt is. En de VS zullen op een gegeven moment moeten beginnen met het bijvullen van hun SPR, omdat deze uitgeput raakt.

The Wall Street Journal luidde deze week de noodklok over dat probleem. Auteur Jinjoo Lee citeerde de Energy Information Administration, die zei dat het voorraadniveau bij de SPR in de week tot 16 september met nog eens 7 miljoen vaten was gedaald, wat betekent dat het totaal 427 miljoen vaten was. En dit aantal was het laagste SPR-voorraadniveau sinds 1984. ‘’Het is ook de eerste keer dat er minder olie in de SPR zit dan in commerciële opslag’’, merkte Lee op.

Misschien nog erger is het feit dat men niet van plan is om op korte termijn te beginnen met het aanvullen van de SPR. In een rapport van eerder deze maand, ontkende het ministerie van Energie een rapport van Bloomberg, dat het wachtte tot de olieprijs onder USD 80 per vat zou dalen om de SPR opnieuw te kunnen vullen. Dit suggereert dat de DoE geen onmiddellijke plannen heeft om de SPR te gaan vullen, en dit is een reden tot zorg omdat schokken in de olietoevoer meestal niet duidelijk zijn totdat ze pijnlijk worden. En er komt zeker een aanbodschok naar Europa als de VS er niet is om te helpen. Voeg daarbij de gematigde groei van de Amerikaanse olieproductie en de verklaringen van leidinggevenden uit de sector dat de VS Europa niet kunnen redden met olie of gas, en de situatie wordt behoorlijk somber.

Prijsplafond voor Russische olie

Ondertussen, terwijl de EU begint te discussiëren over een prijsplafond voor Russische olie, dringen de Amerikaanse senatoren, naast het embargo, aan op verhoogde sanctiedruk op de kopers van Russische ruwe olie om ervoor te zorgen dat de andere prijsplafond, die overeengekomen door de G7 , werkt. Als een van deze laatste inspanningen eindigt met een besluit om actie te ondernemen, moet er weinig twijfel over bestaan dat Rusland zal reageren zoals het zei dat het zou reageren: geen olieverkopen voor prijsbegrenzers. En dit betekent nog minder olie om rond te gaan.

Het lijkt erop dat velen in machtsposities zich niet bewust zijn van deze dreiging. In feite vroeg de vertegenwoordiger van Michigan, Rashida Tlaib deze week tijdens een congreshoorzitting, de hoofden van de grootste Amerikaanse banken of ze al een strategie hadden bedacht om de olie- en gasinvesteringen als geheel te beëindigen. De vraag suggereert dat de laatste ontwikkelingen op het gebied van vraag en aanbod – en prijs – aan de aandacht van Tlaib zijn ontsnapt, net zoals ze aan de aandacht van Antonio Guterres zijn ontsnapt.

Het antwoord dat Jamie Dimon van JP Morgan gaf op de vraag van Tlaib tijdens de hoorzitting van woensdag, is er echter een voor in de boeken. “Dat zou de weg naar de hel zijn voor Amerika”, zei Dimon in wat misschien wel de meest botte bewering tot nu toe is dat economieën op olie en gas draaien, en dat ze nog vele decennia op olie en gas zullen blijven draaien, ongeacht de richting van de energietransitie neemt.

Het bewijs is daar: Europa. Ondanks al zijn inspanningen om zich om te vormen tot de laagste uitstoter ter wereld – wat het een tijdje deed – floreerde Europa niet op goedkope zonne- en windenergie, maar op goedkoop gas en overvloedige olie. Nu deze verdwenen zijn, beginnen de Europese economieën uit elkaar te vallen.

Het vermijden van een aanbodschok in olie zou in de huidige omstandigheden moeilijk zijn. Het OPEC+-tekort is niet allemaal het gevolg van bewust handelen. In feite is het meeste niet, en dit betekent dat het bijna onmogelijk zou zijn om dit goed te maken. En de VS kunnen het zich niet veroorloven om nog veel langer op hun SPR te blijven putten zonder iets op de aanvullingsafdeling te doen. Het wordt tenslotte niet voor niets strategisch genoemd.