Duizenden Surinamers gingen eind juli dagenlang de straat op om te protesteren tegen het beleid van de regering-Santokhi. De kosten van levensonderhoud zijn ondraaglijk. De waarde van de Surinaamse dollar is verder gedaald. De initiatiefnemers van het protest waren verrast door de hoge opkomst. Hun oproep via social media om te protesteren tegen het beleid van de regering sprak veel mensen aan. Twee jaar regering-Santokhi heeft nog niet de verbeteringen gebracht die voor de verkiezingen door hem werden beloofd. De schroom om kritiek te uiten op de nieuwe regering – alles is beter dan Bouterse, dachten velen – heeft men van zich afgeworpen. De nieuwe regering vervalt in de dezelfde fouten.

Veel Surinamers met een vaste baan verdienen zo’n 3.000 tot 6.000 Surinaamse dollar per maand, bij de huidige koers 120 tot 240 euro. Daar kan men zich geen enkele luxe van veroorloven. Het is al een hele toer om een gezin hiervan elke dag te voeden. Voor medische zorg moet worden bijbetaald, omdat de overheid niet alle kosten van de ziekenhuizen dekt. Door een gebrek aan middelen en personeel is het Academisch Ziekenhuis te Paramaribo, niet langer in staat om alle neonatale zorg te bieden. Enkele vroeggeboren baby’s zijn bij hun moeders gelegd om te sterven. Dit staat in schril contrast tot de luxe en de dubbele salarissen die veel politici zich kunnen permitteren.

Suriname heeft de hulp van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) nodig om de financieel-economische en monetaire problemen op te lossen. Het IMF stelt strenge eisen aan de begrotingsdiscipline. De belastingbaten moeten omhoog en de overheidsuitgaven moeten omlaag. De Surinaamse bevolking moet de broekriem aanhalen en dat merkt men elke dag in de portemonnee. Omdat Suriname er niet in slaagt om tijdig alle afspraken met het IMF na te komen – de invoering van btw is weer vertraagd – stagneert de bevoorschotting van het IMF.

De protestbeweging, die zich Organic Movement noemt, eist dat een aantal misstanden op korte termijn wordt aangepakt. Het betreft onder meer de bevoordeling van politici bij de toewijzing van percelen grond, een betalingsfraude bij het ministerie van Financiën en Planning, de hoge prijzen van stroom, water en brandstof, en de benoeming van family & friends van bewindspersonen op hoge functies. De echtgenote van president Chan Santokhi werd kort na zijn beëdiging, benoemd als lid van de Raad van Commissarissen van Staatsolie, hoewel zij daarvoor volgens de statuten te jong was. De statuten zijn later aangepast. De broer van vicepresident Ronnie Brunswijk, vervult een handvol hoge bestuurlijke functies bij staatsbedrijven.

De president stelde de initiatiefnemers voor om te overleggen over hun eisen. Zij wezen dat af, omdat zij niet willen dat de discussie achter gesloten deuren plaatsvindt. De eisen staan volgens de initiatiefnemers, ook niet ter discussie. Die moeten uiteindelijk allemaal worden ingewilligd. Hiermee raakte het conflict in een impasse. ‘Puru a stekker, puru a stekker!’, scanderen de ‘protestanten’ voor het Kabinet van de Vicepresident. ‘Trek de stekker eruit!’ Zij willen dat de vicepresident zijn broer ontheft van zijn vele functies. Brunswijk beloofde ervoor te zorgen dat zijn broer minder functies zal hebben, hoewel hij daarover formeel niet kan besluiten. De vrouw van de president zal zich terugtrekken als lid van de Raad van Commissarissen van Staatsolie. De politieke partij VHP van Santokhi, probeert angstvallig de protestbeweging in diskrediet te brengen.

Santokhi is geen man van het volk, hij staat er lichtjaren vandaan. Vicepresident Ronnie Brunswijk en ook de minister van Financiën en Planning, Armand Achaibersing, durfden de woedende menigte op straat tegemoet te treden. Santokhi laat zijn gezicht niet zien. Hij werkt hard en doet ongetwijfeld zijn best, maar maakt ook veel onvergeeflijke fouten. Suriname blijft in de greep van hypocriet opportunisme, schatrijke families met een lenige moraal die de politieke partijen die aan de macht zijn steunen. Veroordeelde criminelen vervullen hoge functies in het bedrijfsleven, bij staatsbedrijven en bij de overheid. Het meeste geld wordt verdiend in de informele (illegale) sector die naar schatting ten minste 40 procent van de bedrijvigheid uitmaakt, zonder de vereiste vergunningen en zonder een cent belasting te betalen. Politieke partijen zijn er vooral om de belangen van hun eigen kring en achterban te belangen. Santokhi – hij draagt met trots de geuzennaam Sheriff, die Bouterse hem toedichtte – is niet bij machte om dit te doorbreken.

De Surinaamse mentaliteit wordt gekenmerkt door fatalisme en gelatenheid. De animo om te protesteren neemt net zo snel af als deze is ontstaan en de Organic Movement gaat als een nachtkaars uit. Twee politiefunctionarissen die mede-initiatiefnemer van de protesten waren, zijn wegens vermeend plichtsverzuim en misbruik van hun dienstauto, op non-actief gesteld. Op straat wordt vermoed dat zij pionnen van de NDP van Bouterse zijn. Surinamers maken zich weer druk om de waan van de dag. Al decennialang wordt het districtenstelsel voor de verkiezing van leden van het parlement, De Nationale Assemblee, bekritiseerd. De Kiesregeling houdt geen rekening met de bevolkingsgroei in de stadsdistricten. Een stem in het dunbevolkte kustdistrict Coronie, weegt ruim twaalfmaal zo zwaar als een stem in het dichtbevolkte stadsdistrict Wanica, ten zuidwesten van Paramaribo.

Op verzoek van advocaat Serena Muntslag-Essed, heeft het Constitutioneel Hof de Kiesregeling getoetst en onverbindend verklaard omdat deze in strijd is met de Surinaamse Grondwet en internationale verdragen waaraan Suriname zich heeft verbonden. De Kiesregeling moet voor de verkiezingen in 2025 worden herzien. Bij evenredige vertegenwoordiging zou de NDP van Desi Bouterse, geen 16 maar 12 zetels hebben en de ABOP van Ronnie Brunswijk, geen 8 maar 5. Dat geeft Santokhi meer ruimte voor een tweede regeertermijn. Bouterse en Brunswijk – die in 2025 de eerste Marron-president wil worden – zullen niet zonder slag of stoot instemmen met aanpassing van de Kiesregeling. Half augustus begint de grote droge tijd in Suriname. Die wordt dit jaar nog heter dan in andere jaren.

Hans Moison