Sociale partners eens over ambitieuze plannen
De Surinaamse regering, de vakbeweging en het bedrijfsleven hebben een tripartiet akkoord gesloten. Het doel hiervan is de financieel-economische situatie te stabiliseren waarin de economische bedrijvigheid en de werkgelegenheid kunnen herstellen. Dit moet gebeuren door bevordering en diversificatie van productie en export, met aandacht voor sociale ondersteuning en verbetering van inkomens. Het akkoord is een lovenswaardig resultaat, waar velen zich in zullen kunnen vinden. De realisatie ervan is echter niet eenvoudig.
De sociale partners zijn ervan overtuigd dat door het tripartiet akkoord de samenleving een breder vertrouwen krijgt in het beleid van de regering en de vooruitzichten op herstel en groei. Dat lijkt mij erg optimistisch. De bevolking heeft de regering al veel plannen zien presenteren, en wil nu resultaten zien. De opstellers van het akkoord wijzen op de afbouw van subsidies op energie, water en vervoer, en de behoefte om het effect van niet te vermijden prijsstijgingen op de koopkracht te matigen. Vooralsnog wordt alles duurder. In het akkoord worden vijf belangrijke aandachtspunten benoemd: belastingen, koopkrachtversterking, sociaal vangnet, prijsbeleid en ondernemerschap & werkgelegenheid. Over deze aandachtspunten zijn in totaal veertig afspraken gemaakt.
De belastingvrije grens wordt verhoogd en de belastingschijven worden aangepast. De solidariteitsheffing wordt afgeschaft en btw wordt ingevoerd. Hiermee verschuift de belastingdruk van directe naar indirecte belastingen. Er wordt nog overlegd over andere maatregelen om de koopkracht en economische groei te stimuleren, en het inkomensverlies van de overheid te compenseren met andere baten, zoals royalty’s uit goudwinning, importheffingen op luxegoederen, beperken van houtexport, bestrijden van smokkel en tijdelijke uitbreiding van de werkingssfeer van vermogensbelasting. De sociale partners benadrukken het belang van handhaving van de belastingwetten.
De koopkracht moet worden versterkt door koopkrachtverlies zoveel mogelijk tegen te gaan met goed macro-economisch beleid, een stabiele wisselkoers, geen monetaire financiering en omlaag brengen van de inflatie. De overheid wil de koopkracht in 2022 verbeteren zonder de inflatie aan te wakkeren. Voor ambtenaren zal de koopkracht worden versterkt door halfjaarlijkse loonrondes, waarbij rekening zal worden gehouden met de ruimte in de private sector om ook looncorrecties door te voeren. De hogere salarissen voor ambtenaren moeten (kunnen) worden betaald uit besparingen van de overheid of andere inkomsten. Men streeft ernaar de pensioenen evenredig te verhogen.
De sociale partners vinden het nodig om naast de bestaande sociale voorzieningen, een tijdelijk sociaal vangnet te creëren. Het aan te passen minimumloon moet inkomensongelijkheid verminderen. De opnieuw te bepalen armoedegrens wordt een belangrijke indicator voor beleid. De effectiviteit van het bestaande stelsel zal worden geoptimaliseerd door behoeftigen beter te identificeren. Met een tijdelijk sociaal vangnet wordt in de ernstigste noden voorzien. De overheid stapt zo veel mogelijk over van objectsubsidies, korting op de prijs van goederen en diensten waarvan iedereen profiteert, naar subjectsubsidies, ondersteuning van mensen die de hulp het meest nodig hebben. Busvervoer voor scholieren wordt volgens het Herstelplan gratis.
De sociale partners hebben hun hoop gevestigd op het Suriname Business Forum voor het ontwikkelen van de private sector, en vraagt om betere ondersteuning en financiering hiervan. Met belastingverlichting moeten bedrijven zich weerbaar kunnen maken tegen smokkel. Spoedige verbeteringen bij de douane en andere toezichthoudende organen zijn noodzakelijk. Enkele overheidsfondsen voor kredietgaranties moeten spoedig operationeel zijn. Modernisering van bestaande wetgeving is gewenst om deze meer aan te laten sluiten op de behoefte aan financieringsinvesteringen.
In 2022 moeten concrete stappen worden gezet om economische bedrijvigheid te herstellen en een bijdrage te leveren aan het behoud en toename van de werkgelegenheid. Het onderwijs zal beter worden afgestemd op de behoefte van de arbeidsmarkt. De structurele werkloosheid is hoog en goede statistieken over de arbeidsmarkt ontbreken. Projecten gericht op verbetering van de arbeidsmarkt zullen moeten aansluiten op deze aandachtspunten. Het Ministerie van Arbeid zal tweehonderd ‘drop-outs’ trainen om ze klaar te stomen voor de arbeidsmarkt. De overheid zal concurrentie door illegale ondernemers tegengaan door strengere sancties. De sociale partners bepleiten speciale ondersteuning voor personen met een beperking. Het veel te grote, kostbare en inefficiënte overheidsapparaat maakt het noodzakelijk om ambtenaren te laten afvloeien door vrijwillig uittreden of begeleide overheveling naar de private sector.
Een pakket van primaire basisgoederen en strategische goederen – bepaalde voedingsmiddelen, sanitaire benodigdheden en medische hulpmiddelen – zal maximaal twee jaar vrijgesteld blijven van invoerrechten, omzetbelasting en btw. De overheid neemt in overweging om de gestegen kosten van invoer te compenseren. Het bedrijfsleven zegt toe onnodige prijsverhogingen te voorkomen. De overheid blijft controle uitoefenen op prijzen en prijsverhogingen en zal de toezichtsorganen versterken en meer zichtbaar optreden.
Om onduidelijke reden, maar wel typerend voor de Surinaamse bestuurscultuur, is aan het akkoord een verklaring van vier ministers toegevoegd dat zij met genoegen kennis hebben genomen van het akkoord en de gebondenheid van de regering hieraan bevestigen. Daarmee trekt de regering, zoals met het rapport over de nationale risicoanalyse gebeurde, de verantwoordelijkheid naar zich toe, wat afbreuk doet aan het tripartiete karakter van het akkoord. Het enthousiasme over de bereikte resultaten van de direct bij het akkoord betrokkenen is groot. De plannen zijn goed, ambitieus, meestal concreet maar niet allemaal nieuw. Er is heel veel werk te doen om deze en al eerder gepresenteerde plannen te realiseren. Rigoureuze afslanking van het corpulente overheidsapparaat door vele duizenden ambtenaren over te hevelen naar een productieve private sector, is hierbij de grootste uitdaging. Het Surinaamse volk wil zo langzamerhand geen plannen meer zien maar resultaten.
Hans Moison
