De VVD is wederom de grote winnaar van de Tweede Kamerverkiezingen geworden. De partij van Mark Rutte verliest ten opzichte van 2012, 8 zetels, maar eindigt toch ruim aan kop met 33 zetels. Op basis van de huidige cijfers blijft de PVV van lijsttrekker Geert Wilders nummer twee en behaalt het 20 zetels, 5 meer dan in 2012. Het CDA komt uit op 19 zetels, met een grote overwinning van 6 zetels meer dan in 2012. D66 stijgt flink ten opzichte van 2012 met een historische overwinning van 19 zetels, een toename van 7 zetels. GroenLinks lijkt de grootste progressie te boeken van 4 zetels in 2012 naar 14 zetels in 2017. De grootste verliezer is PvdA. De partij van lijsttrekker Lodewijk Asscher heeft ten opzichte van 2012 een verlies van 38 zetels en gaat naar slechts 9 zetels in 2017.
Ook was er succes voor de Partij van de Dieren en 50Plus.
Marianne Thieme is enorm blij dat haar partij ruim verdubbelt van 2 zetels in 2012 naar 5 zetels in 2017. Partijvoorzitter Jan Nagel ziet het aantal zetels van zijn partij 50Plus verdubbelen van 2 zetels in 2012 naar 4 zetels in 2017. De SP verliest ten opzichte van 2012 1 zetel en komt uit op 14 zetels. De ChristenUnie en de SGP blijven even groot met 5 en 3 zetels. Nieuwkomers DENK en Forum voor de Democratie veroveren 3 en 2 zetels.

DENK

Nieuwkomer DENK is zelfs in Rotterdam en Den Haag groter geworden dan de PvdA. In Rotterdam is DENK de zesde partij met ruim 8 procent van de stemmen tegenover 6,5 procent voor de PvdA. In Den Haag is DENK zelfs de vijfde partij met ruim 7 procent van de stemmen tegenover 6,5 procent voor de PvdA. DENK is in 2015 opgericht door de twee ontevreden PvdA’ers, Tunahan Kuzu en Selcuk Öztürk. Zij konden zich niet vinden in de integratiepolitiek van de sociaaldemocraten. Kandidaat-Kamerlid FaridAzarkan noemt de drie zetels “fantastisch”. Volgens Azarkan vertegenwoordigt de partij een groep in de samenleving die zich niet vertegenwoordigd voelt door de gevestigde politieke partijen.

Reacties uit buitenland

Uit het buitenland stromen de reacties binnen op de voorlopige uitslagen van de Tweede Kamerverkiezingen. In Frankrijk heeft president François Hollande premier Rutte gefeliciteerd met een “duidelijke overwinning op het extremisme”. Ook de Franse minister van Buitenlandse Zaken Jean-Marc Ayrault, feliciteert de Nederlanders “met het stuiten van de opmars van extreemrechts” en zegt te willen werken aan “een sterker Europa”. In Rusland vindt de voorzitter van de commissie Buitenlandse Zaken van de Russische senaat, KonstantinKossatsjov, dat Europa ook na de Nederlandse verkiezingen zwak blijft. “Verkiezingen in één land van de EU veranderen de problemen in Europa niet”, aldus Kossatsjov.

Reacties uit binnenland

In Nederland heeft Greenpeace verheugd gereageerd op de stijgingen bij een aantal partijen aan de linkerkant. D66, GroenLinks, ChristenUnie en Partij voor de Dieren zijn samen bijna twee keer zo groot geworden. De organisatie Milieudefensie laat in een verklaring weten dat er door de forse groei van deze partijen in Nederland een beweging ontstaat die serieus werk maakt van een groene toekomst.Rasit Bal, Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO), haalt opgelucht adem. Hij vreesde dat de PVV van Geert Wilders de grootste partij zou worden. Met de partijen die vermoedelijk wel gaan regeren, onder meer VVD, CDA en D66, kan CMO wel zaken doen.

Verkenner

Kamervoorzitter Arib heeft alle lijsttrekkers van gekozen partijen volgens de voorlopige uitslag een uitnodiging gestuurd om vandaag, Nederlandse tijd 14.00 uur, in ‘de Rooksalon’ te komen praten over de aanloop naar de formatie. In 2012 schoof de VVD, toen de winnaar, op dat moment Henk Kamp naar voren als zogeheten verkenner. Hij stelde binnen enkele dagen een rapport op waarin stond hoe de verkiezingsuitslag het best recht kon worden gedaan bij de formatie. Naar aanleiding van dat verslag debatteerde de Tweede Kamer de week daarna, waarna er twee informateurs werden aangesteld. Tijdens de meeting vandaag wordt besloten of er een verkenner komt.

Belangrijke data

Op 21 maart om 16.00 uur zal de Kiesraad de officiële verkiezingsuitslag bekend maken. Ook weten we dan welke Kamerleden er met voorkeursstemmen in de Tweede Kamer zijn beland. Een dag later, op 22 maart, zwaait de ‘oude’ Tweede Kamer af. Ook wordt er een ontwerpprofielschets vastgesteld voor de functie van Kamervoorzitter. De huidige Kamervoorzitter, PvdA’er Arib, heeft al aangegeven graag te willen aanblijven, maar andere partijen zullen ook eigen kandidaten naar voren schuiven. Op 23 maart wordt een tijdelijk voorzitter beëdigd en daarna de nieuwe Kamerleden. Ook wordt er definitief bepaald aan welke eisen en kwaliteiten de nieuwe Kamervoorzitter moet voldoen. De volgende stap is het inplannen van een debat over de uitslag van de verkiezingen.

Coalitie

Nu alle stemmen bijna geteld zijn, zijn alle ogen gericht op de coalitievorming. Om een regering te vormen met een meerderheid in de Tweede Kamer, zullen er volgens de voorlopige verkiezingsresultaten vier partijen nodig zijn. De laatste keer dat een regering zoveel partijen telde, is 40 jaar geleden. Volgens verschillende kenners gaat deze kabinetsformatie maanden duren, omdat er sowieso vier partijen nodig zijn. Een coalitie vormen die niet heel veel kiezers teleurstelt, wordt niet makkelijk. Ruttes gedroomde coalitie van VVD, CDA en D66, heeft geen meerderheid. GroenLinks staat te popelen om zich toe ze voegen aan de coalitie, maar CDA-leider Sybrand Buma beet GroenLinks-leider Jesse Klaver dinsdagavond nog een “vergeet het maar” toe, toen het ging over diens plannen. Andere mogelijke coalities zijn: VVD, CDA, D66 en PvdA of VVD, CDA, D66 en ChristenUnie. Wat de formatie van de coalitie ook wordt, er is één boodschap die de kiezer dit jaar heeft afgegeven: geen partij hoeft nog te rekenen op een trouwe achterban.

door Nadine Kip