Dit is de derde financiële crisis waarin Suriname gestort is door de NDP. Bij de vorige twee duurde het ongeveer zeven jaar voordat zaken zich herstelden, althans in financiële zin. Maar het herstel was nooit volledig. Elke crisis tastte de samenleving tot in haar fundamenten aan. Corruptie en wetteloosheid namen toe tijdens elke crisis en de instituten van de staat, werden elke keer zwakker. Ook de vakbeweging werd elke keer verder verzwakt. De marginale massa van mensen zonder werk en duurzaam inkomen werd elke keer groter. De lonen bleven elke keer steeds verder achter bij de kosten van een fatsoenlijke levensstijl. De steeds terugkerende financiële crises en de NDP-regiems die de wetten van het land vertrappen, wijzen erop dat er diepliggende problemen zijn in de wortels van onze politieke cultuur. Er zijn radicale veranderingen nodig in de manier waarop in Suriname politiek wordt bedreven.

Hongerloon naar werken
Suriname zal volgens economen na zeven jaar uit de financiële crisis geraken. Dat is omstreeks 2023. Iedereen zal daarvoor offers moeten brengen, wordt er gezegd. Maar niet iedereen brengt even grote offers, blijkt ook nu weer. Men heeft de mond vol van overleg en samen offers brengen, maar in de praktijk worden de kosten van de crisis grotendeels afgewenteld op consumenten en werknemers. Ondernemers sluiten hun zaak en stoppen hun geld in iets anders. Speculanten met valuta, grond en concessies, maken woekerwinsten in de onstabiele situatie. Wie onroerend goed bezit, ziet dat bezit zonder te staken of te werken in nominale waarde toenemen.Terwijl de bezittersklasse blijft leven zoals zij altijd leefde, wordt de werkende klasse bedreigd met prijsstijgingen en ontslagen. De lonen worden zo laag mogelijk gehouden. Er zijn bedrijven die de moed hebben mensen bedragen van 500 tot 800 SRD per maand te betalen. De kosten voor de bus naar het werk kunnen gemakkelijk oplopen tot 300 SRD per maand. De mensen durven niet te staken uit broodvrees. Een vaste baan bij een bedrijf met cao of bij de overheid, is in Suriname een luxe. De mensen zijn daarom gevoelig voor de argumenten waarmee de bezittersklasse en de politieke elite, protestacties proberen te neutraliseren. Acties en stakingen hebben geen zin, zo luidt het verhaal, want er is geen geld.

Politieke staking
De politieke elite en het bedrijfsleven vinden elkaar steeds op dit cruciale punt: de mensen moeten niet staken. Ze hebben samen de wetgeving tegen stakingen aangescherpt. De hele politieke elite, coalitie en oppositie, het bedrijfsleven en het corrupte regiem, weten elkaar te vinden als het erom gaat de werkende klasse in toom te houden. De geleerden van het land en de media worden gemobiliseerd om dit punt erin te stampen: staken heeft geen zin. Dat is gedeeltelijk waar. Het is keer op keer gebleken dat alleen bonden die bereid waren te staken of te dreigen met staking, zoals de EBS en de bushouders, verbeteringen voor hun leden hebben weten te bewerkstelligen. Maar niet alle bonden hebben zoveel power. En acties in afzonderlijke bedrijven brengen geen verbetering in de algemene situatie van de werknemers. Een grote politieke staking is nodig om de corruptie en het machtsmisbruik te stoppen. Zolang de vakbonden en de organisaties van kleine zelfstandige ondernemers, zoals bushouders, niet bereid zijn tot een gecoördineerde politieke staking, zullen er geen vervroegde verkiezingen komen.

Obstakels tegen verandering
Het jaar2017 wordt een beslissend jaar. Venezuela-achtige scenario’s zijn onderweg. Venezuela leert ons dat pina niet vanzelf wordt omgezet in effectieve politieke actie. Het NDP-regiem zet alle voorlichtingsapparaten van het land in om de boodschap te brengen dat er geen politiek alternatief is en dat een politieke staking dus zinloos is. Mijn vrouw vertelde pas nog over een man die zij trof bij de kassa van Eerste Rijweg Store. Het pinpasbetalingssysteem was net uitgevallen en de mensen stonden daarover te klagen. De man verklaarde luid dat dit het werk was van de VHP en de NPS. Zij zouden alles saboteren, waardoor het slecht gaat in het land. Velen geloven dit soort verhalen.

Verstrengelde belangen
De strijdbaarheid van de vakbeweging wordt beperkt door de verstrengeling van belangen van vakbondsleiders, politici en ondernemers. De economie van het land is ingesteld op de opbrengsten van natuurlijke hulpbronnen, die beheerd worden door de overheid. Het bedrijfsleven is bijna geheel afhankelijk van vergunningen en opdrachten van de overheid. De vakbeweging is op zijn beurt afhankelijk van het bedrijfsleven.Uiteindelijk komt het allemaal uit de natuur: goud, hout en olie. Het beste bauxiet is al op. De vraag is: waar is alle geld van het bauxiet naartoe gegaan? Hoe kan het dat we honderd jaar bauxiet hebben verkocht en tweederde van onze bevolking vandaag niet meer heeft dan een lagere schoolopleiding?

Onvermogen om dit land tot ontwikkeling te brengen
Aan de orde is nu niet welk ontwikkelingsmodel we moeten volgen, zoals landbouw, toerisme of nog meer mijnbouw. Het centrale probleem is een politiek probleem. De corruptie van de NDP-kliek is de hete strijdvraag van dit moment. Maar er is ook het langdurige probleem van politiek en bestuurlijk onvermogen om dit land tot ontwikkeling te brengen.De politieke elite heeft door de jaren heen zwaar geïnvesteerd in smelters en mijnen, maar vandaag heeft 60 procent van de werkende bevolking niet meer dan een lagere schoolopleiding. Armand Zunder heeft uitgerekend waar de opbrengsten van de plantageslavernij naar toe zijn gegaan. Iemand zou eens moeten uitrekenen wat er met de opbrengsten van onze natuurlijke hulpbronnen gebeurd is. Waar zouden we moeten beginnen, in 1954? Geen gek idee, maar we kunnen liever beginnen bij wat nu gebeurt en wat er in de afgelopen vijf jaar is gebeurd. Die rovers lopen nog levend rond en bevinden zich nog in Suriname.

Politici moeten afblijven van natuurlijke hulpbronnen
SetiSRnan wil dat de winsten van de verkoop van onze grondstoffen niet meer in handen komen van de politici die daarmee zichzelf plus friendsand family verrijken. Onze politici mogen niet aan dat geld komen om zogenaamd projecten voor het land te betalen. SetiSRnan wil dat elk kind in Suriname opgroeit met de zekerheid dat het een spaarpot heeft om te studeren en een huis te bouwen, wanneer het groot geworden is. Het geld van de natuurlijke hulpbronnen moet naar die nationale spaarpot. Het geld moet rechtstreeks naar de mensen, zonder tussenkomst van politici. De politieke elite heeft laten zien, dat zij dit land niet welvarend kunnen maken. Het geld van natuurlijke hulpbronnen moet daarom rechtstreeks naar de portemonnee van de mensen. De politici mogen werken met belastinggelden. Misschien zullen ze dan met wat meer verantwoordelijkheid te werk gaan.

Een nieuw land bedenken
Dit is een van de radicale ideeën die tijdens de rondetafelgesprekken van SetiSRnan uit het veld naar voren is gekomen. Iedere sociale verandering wordt voorbereid door een voorhoede van radicalen met nieuwe ideeën. Het grootste obstakel tegen verandering is, dat veel mensen niet meer in staat zijn zich een andere wereld voor te stellen. Maar de winden van verandering rukken reeds aan de daken van de gevestigde orde. Deze winden voeren half vergeten ideeën uit andere tijden en nooit gekende nieuwe ideeën uit andere landen naar Suriname.
SetiSRnan is bezig deze nieuwe ideeën, die nu her en der verspreid zijn, samen te bundelen in een nieuwe visie voor de toekomst. Op een dag zal een storm van nieuwe ideeën de verrotte politieke structuren wegblazen.

Wim Bakker, voorzitter SetiSRnan