Het Bureau Rechtszorg van het ministerie van Justitie en Politie (JusPol), heeft als hoofddoel het bieden van rechtshulp aan elke ingezetene. Echter heeft deze afdeling van het ministerie, slechts in Paramaribo en Nickerie een kantoor. Het ministerie heeft vandaag het project: ‘Decentralisatie Rechtszorg’ gepresenteerd, dat ervoor moet zorgen dat rechtshulp in alle districten mogelijk is. JusPol-minister Kenneth Amoksi, zei dat het vooral in het binnenland voorkomt dat verdachten langer worden aangehouden dan nodig is. Dit omdat zij geen advocaat kunnen betalen of omdat familie eerst naar de stad moet komen om een advocaat in de arm te nemen.
“Het kan gebeuren dat je misschien aangehouden wordt voor een zaak waarvoor je maar drie tot vier dagen opgesloten kan blijven als je een advocaat hebt. Maar soms zit je twee tot drie maanden vast, omdat je pas een advocaat krijgt als je voor de rechter verschijnt.” Volgens de minister is dit niet alleen jammer voor de persoon, het kost de staat ook heel veel geld.
Iwan Markiet, hoofd Bureau Rechtszorg, gaf aan dat bij strafzaken, de informatie van cliënten die een raadsman nodig, op drie manieren kan binnenkomen.
In eerste instantie als de kantonrechter erachter komt dat een cliënt geen raadsman heeft, ten tweede door model-b formulieren die zij van elke politiestation krijgen als iemand voor een strafbaar feit is aangehouden en ten derde door familieleden die bij het bureau komen om aan te geven dat een familielid aangehouden is en een advocaat nodig heeft. Tot nog toe komen de meeste aanvragen voor rechtshulp bij civiele en strafzaken uit de districten Paramaribo en Wanica. Enkele knelpunten met betrekking tot rechtszorgverlening in Suriname zijn volgens Markiet, de toegankelijkheid in de districten, de verbetering van de informatie naar het publiek toe en de rechtshulpverlening met betrekking tot strafzaken die in de praktijk niet zo snel verloopt.
Voor het project is er gewerkt met cijfermateriaal van Bureau Rechtszorg uit het jaar 2019. Uit het onderzoek is gebleken dat in de districten Brokopondo, Coronie, Marowijne en Sipaliwini de minste aanvragen zijn gedaan voor rechtshulp bij civiele en strafzaken. In 2019 zijn uit deze districten respectievelijk 34, 13, 57 en 31 aanvragen genoteerd. Dit terwijl in Nickerie en Paramaribo respectievelijk 122 en 1900 aanvragen zijn gedaan. Volgens Sunil Lakhi, de externe deskundige die door het ministerie is aangetrokken, kan het lage aantal aanvragen liggen in het feit dat de informatievoorziening in de verre districten onvoldoende is. Wanica noteerde 782 aanvragen, Para 155, Saramacca 166 en Commewijne 106 aanvragen.
Op basis van de cijfers van 2019 is Lacki van mening dat er onvoldoende vraag is naar rechtszorg in de districten Brokopondo, Coronie, Marowijne en Sipaliwini. De operationele kosten zijn volgens zijn inschatting veels te hoog om nu in deze districten een complete unit bureau rechtszorg op te zetten. Ook is het economisch niet verantwoord om direct in de overige districten waar de vraag naar rechtszorg enorm laag, te investeren in een complete unit bureau rechtszorg. Het voorstel is om in samenwerking met het ministerie van Regionale Ontwikkeling en Sport (ROS) helpdesk bureaus op te zetten in de clusterdistricten. Voorgesteld is om de districten Wanica en Para, Brokopondo en Sipaliwini, Commewijne en Marowijne, Saramacca en Coronie te clusteren.
Er is een jaar nodig voor de realisatie van het project, waarbij er per helpdesk bureau vijf ambtenaren nodig zullen zijn. Minister Gracia Emanuel van ROS heeft vragen gesteld over de clustering van de districten. Met name de clustering van Brokopondo en Sipaliwini, omdat vooral Sipaliwini heel uitgestrekt is. Ook is er gevraagd naar de mogelijkheid om Coronie te clusteren aan Nickerie, omdat er een bureau is in Nickerie, maar ook om het bestaand personeel van de districtscommissariaten te trainen voor de helpdesks, waardoor er geen ambtenaren vanuit Paramaribo hoeven te komen. Dit omdat de ambtenaren in de districten hun district beter kennen. Volgens de organisatie is de clustering nog niet vast, maar dat er een commissie komt die deze zaken beter zal bekijken en uitwerken. De helpdesks zullen een informatief karakter hebben met als locatie de commissariaten. Ook wordt er gekeken naar de mogelijkheid voor digitale intakeformulieren die na het gesprek meteen kunnen worden doorgemaild naar het hoofdkantoor. Aanbevolen wordt om te investeren in informatievoorziening aan vooral de kwetsbare groepen in de samenleving in diverse talen via de televisie, radio, sociale media en het bouwen van een website.
door Priscilla Kia
